Het oneindige verhaal
Bastiaan steelt na een zoveelste schooldag vol gepest een bijzonder boek. Terwijl hij op de zolder van de school Het oneindige verhaal leest, raakt hij meer en meer betrokken bij het verhaal. Zo veel zelfs dat hij er in verdwijnt. Bastiaan is namelijk de enige die het betoverende land Fantásië en haar bewoners kan redden. Zal het hem lukken om zijn rol van held waar te maken? En net zo belangrijk: hoe komt hij weer thuis?
Het oneindige verhaal is een boek waar de liefde voor taal en fantasie vanaf spat. Toch is onze eerste en enige kritische noot precies over die taal. Het boek verscheen in 1982 voor het eerst in Nederland en Vlaanderen en is dus al veertig jaar in druk. Toch leest het alsof het oorspronkelijk in de jaren dertig geschreven is en er sindsdien geen enkele aanpassing is gemaakt voor moderne lezers. Misschien was men bang dat het boek zijn tijdloosheid en authenticiteit zou verliezen wanneer er geschreven werd voor een iets moderner publiek. Maar genoeg avonturenromans en fantasy boeken laten zien dat die angst ongegrond is. In tegendeel zelfs: door Het oneindige verhaal niet te willen aanpassen aan hedendaagse lezers zodat je woorden tegenkomt waar zelfs een volwassen recensent van uit het verhaal valt (woorden als telganger, aken, barken, geciseleerd, filigraan, mare, gindse, dignitaris,… halen je écht uit een verhaal hoe spannend het ook is) bega je een fout. Uit angst om het originele verhaal te verliezen, wordt het met momenten bijna onleesbaar. En dat is jammer want Het oneindige verhaal is allesbehalve te oud om nog te kunnen betoveren. Nog één klein minpuntje voor we naar de lofbetuigingen overgaan: Bastiaan is een ongelukkig, onhandig en gepest kind. Uit het verhaal kan je afleiden dat dat grotendeels komt omdat hij dik is. Het klopt dat dik zijn nog steeds reden is tot pestgedrag. Maar om Bastiaan vanaf het moment dat hij een held wordt knap en vooral dun te maken, is jammer. Een dik kind kan toch net zo heldhaftig zijn? Nu dat besproken is, dient het boek ook geroemd te worden om hoe fantastisch het wél is. De fusie tussen werkelijkheid en fictie is prachtig. Een kind met voldoende fantasie zal meteen geloven dat hij of zij net als Bastiaan het échte Het oneindige verhaal aan het lezen is en elk moment in het verhaal kan gezogen worden. De fantasie die Michael Ende aan de dag legt is prachtig. Net zoals zijn talent om namen te verzinnen. Met hetzelfde gemak als Bastiaan creëert Ende namen en wezens die al eeuwen lijken te bestaan. Een ander voorbeeld van zijn spel met taal is het feit dat de beginletters van alle 26 hoofdstukken samen het alfabet vormen. Zoiets is niet noodzakelijk om een verhaal bijzonder te maken, maar vanaf het moment dat je het opmerkt, groeit je appreciatie voor het talent van Ende. De twee delen waaruit het boek grofweg bestaat: het deel waar Atréjoe de hoofdrol speelt en Bastiaan op de zolder van de school zit en het deel waarin Bastiaan zelf de held is, tonen een heel ander soort avontuur. Waar Atréjoes deel vol actie zit en iets wegheeft van een tijdloze queeste, is Bastiaan vooral op zoek naar zichzelf. Zijn reis is er één naar binnen. Dat deel is misschien een tikkeltje minder spannend maar zo mogelijk nog magischer. De uitgave die De Fontein ter ere van de veertigste verjaardag van de Nederlandstalige vertaling maakte, is prachtig. De zwarte coverillustratie met gouden details is sprookjesachtig mooi. Hoe verder je komt in het verhaal, hoe meer betekenis de prent krijgt. Het oneindige verhaal is in zijn geheel een prachtig fantasierijk boek dat ook na veertig jaar nog altijd meetelt.
Mathilde Lemm - april 2022
Auteur
Michael Ende
Uitgeverij
De Fontein
Jaartal
2021
ISBN
9789026158063
Aantal pagina's
391
Prijs
€21,99
Vertaald uit
Duits
Originele titel
Die unendliche Geschichte
Vertaler(s)
Johan van Nieuwenhuizen